‘Verrassend’ is het woord dat grafisch vormgever Angelique Kleijne gebruikt wanneer we haar vragen naar haar kennismaking met de Zachte Atlas en het werk van Jan Rothuizen. Deze beproefde werkwijze om naar je omgeving te kijken en tot betekenisgeving te komen, kreeg al een lokaal tintje met de Zachte Atlas van Noord-Brabant, maar in het project Schatten van Zonneheuvel wist Angelique op haar beurt met een pop up-huisje omstanders op een wel heel bijzondere manier mee te nemen naar de verhalen achter de voordeur.
Tekst loopt door onder afbeelding
Schatten
Met het project Schatten van Zonneheuvel hopen bewoners van de Vughtse wijk Zonneheuvel elkaar (beter) te leren kennen en te ontmoeten. Vrijwillige wijkondersteuners, allen bewoners van Zonneheuvel, spelen daarin een belangrijke rol. Plaza Cultura zette samen met Erfgoed Brabant een tweedelige training op om de wijkondersteuners te laten kennismaken met de werkwijze en toepassing van de Zachte Atlas. Tijdens een wandeling gingen bewoners vervolgens samen met de wijkondersteuners op zoek naar voor hen speciale plekken in de wijk. Angelique is enthousiast: “Dit project heeft een positieve insteek. Het zet in op de vraag om eens op een andere manier naar je omgeving te kijken en te zien wat er allemaal is.” Angelique, die zelf in een monumentaal huisje aan de rand van de wijk woont, raakte in het project betrokken via kunstenares Carola Mokveld. “Ik wóón in erfgoed. Ik heb iets om te tonen, dacht ik.”
Intenties
Tijdens de training maakte Angelique kennis met Jan Rothuizen. “De werkwijze van Jan Rothuizen sprak me aan. Hij staat aan de basis van de Zachte Atlas. De tekeningen in zwart-wit zijn prachtig en intrigerend om te zien. Ik werd enorm geraakt door de warmte, interesse en aandacht die hij gaf aan de vrouw die bij hem schoonmaakte en wat hij daardoor ontdekte over haar en haar leven.” Angelique is overtuigd van de intenties van Rothuizen: “We kijken daar vaak overheen, maar hij gaf de vrouw echt een stem.” Het inkijkje in het werk van Rothuizen toont hoe hij foto’s maakt, collages en vervolgens zijn tekeningen. De vrijheid die hij nam om niet één op één die verbeelding te maken, sprak Angelique aan. “Het gaat er om: wat wil je laten zien, wat is belangrijk? De huizen in de wijk Zonneheuvel vertellen een verhaal, maar vooral ook de bewoners achter de voordeur. En zo ontstond mijn eigen insteek van het pop up-huisje.”
Tekst loopt door onder afbeelding.
Zoals een kijkdoos
Als prototype gebruikte Angelique haar eigen huis. Letterlijk materieel erfgoed, met allerlei voorwerpen waar iets over te vertellen valt. “Daar zit de verbinding”, zegt Angelique. “De mensen die er wonen, hun gebruiken en gewoonten - zélfs al hebben ze dezelfde cultuur - roepen verwondering op. Het pop up-huisje geeft je een inkijkje in een immateriële erfgoedwereld.” Maar hoe vang je dan zoiets abstracts als immaterieel erfgoed in een pop up? Het volschrijven van het huisje met gedachten en gevoelens zoals Jan dat deed was in deze opzet geen optie. Angelique koos voor een verhalend onderschrift. “Het zit ‘m in de dingen die ik belangrijk vind en in woorden uitschrijf. Begrippen als ‘monument’ en ‘koud huis’ verbinden de omstander met de beleving van de bewoner.” Het pop up-huisje spreekt overigens sowieso tot de verbeelding. “Het is een beetje zoals bij een kijkdoos”, grinnikt Angelique. “Iedereen, ook een volwassene, vindt het leuk om in een doosje te kijken. We blijven kinderen!”
Tekst loopt door onder afbeelding.
Sociale cohesie
Krijgt het pop up-huisje als Zachte Atlas een vervolg in het wijkproject? “Er worden aankomende tijd veel verhalen over deze wijk verzameld. Met een aantal kunstenaars gaan we kijken hoe we dit kunnen verbeelden. Het pop up-huisje is een van de vele mooie ideeën die een inkijkje kunnen geven in Zonneheuvel.” Angelique vermoedt dat haar huisjes kunnen helpen bij het in gesprek gaan. “Je kunt iets tonen wat mensen nieuwgierig maakt en begrip geeft. Als je elkaar zo kunt leren kennen of een stukje van elkaar ziet, ontstaan er hopelijk meer warme contacten door de hele wijk.” En zo gaan de pop up-huisjes en hun verhalen achter de voordeur als echte Schatten van Zonneheuvel wellicht bijdragen aan sociale cohesie in de wijk.
Met dank aan grafisch vormgever Angelique Kleijne. Klik hier om de website van Angelique Kleijne te bezoeken.
Afbeeldingen: Angelique Kleijne.