Heleen Regenspurg
Juli 2022
In mijn leven heb ik weinig mensen ontmoet die zo goed als Carla Mohammed begrijpen dat verandering begint met een ontmoeting. In de paar maanden dat ik Carla ken, hebben wij samen geen grote projecten opgezet of duizelingwekkende dialogen gevoerd. Maar onze korte gesprekjes in de wandelgangen hebben mij wel veranderd. Het leukste aan mijn werk in het Brabantse erfgoedveld vind ik de mensen. Hoofdzakelijk zijn dit vrijwilligers, veelal – zoals ikzelf – wit. Lang heb ik gedacht een goed beeld te hebben van dit erfgoedveld. Totdat ik Carla ontmoette. Meermalen wees zij mij erop dat er óók zwarte Brabanders met erfgoed bezig zijn. Ze had gelijk… ik kende ze domweg niet. Ik was zelfs niet bewust van de Surinaamse erfgoedclub in mijn eigen woonplaats. Dankzij Carla ga ik binnenkort met deze mensen kennismaken.
Stichting Comité 30 juni – 1 juli Tilburg
Carla is voorzitter en medeoprichter van Stichting Comité 30 juni – 1 juli Tilburg. De stichting zet zich in voor het herdenken van de trans-Atlantische slavernij én voor het vergroten van het bewustzijn van de doorwerking van de slavernij in het heden. Centraal in het jaar staan de dagen 30 juni en 1 juli. Op 30 juni worden de offers van de voorouders herdacht en op 1 juli wordt de afschaffing van de slavernij – de vrijheid – gevierd. In aanloop naar 30 juni en 1 juli 2022 organiseerde de stichting een maand lang activiteiten. Ik schoof aan bij de openingsbijeenkomst en nam deel aan de wandeling langs sporen van het koloniale verleden van Tilburg.
Tekst loopt door onder foto.
Carla Mohammed. Foto Ben Nienhuis, Erfgoed Brabant.
Onwetendheid én hoop
De openingsmiddag wordt gedragen door Kofi Ogún, voorzitter van Themoora. Zijn bij vlagen persoonlijke verhaal over de gevolgen van slavernij raakt het publiek dat bestaat uit zwarte en witte mensen. Het merendeel van deze bezoekers is zich maar al te goed bewust van het Nederlandse slavernijverleden en tijdens de gesprekken komt dit bewustzijn soms rauw en emotioneel naar voren. Maar Kofi spreekt ook van hoop. Aandacht uit de politiek en de media voor onder meer institutioneel racisme is in Nederland een recente ontwikkeling. Het legt bloot hoeveel onwetendheid en (institutioneel) racisme er is, maar dát er nu gehoor voor is, ziet Kofi als een vooruitgang.
Tekst loopt door onder foto.
Kofi Ogún. Foto Ben Nienhuis, Erfgoed Brabant.
Oogkleppen
Een groep voor wie dit bewustzijn tot voor kort geen vanzelfsprekendheid was, ontmoet ik bij de wandeling. Ik sluit aan bij een groep van twintig witte vrouwen van het vrouwennetwerk Goirle. Op bijna elke straathoek van het Tilburgse centrum wijzen Carla en Herman Fitters van Heemkundekring Tilborch ons op een connectie met het koloniale verleden. Blijkbaar hebben we jarenlang met oogkleppen op door het centrum gewandeld, want voor mij en de vrouwen die ik spreek zijn dit allemaal nieuwe verhalen. Medewandelaar Anne verwoordt wat waarschijnlijk voor veel Nederlanders geldt: “Bij het zien van al die prachtige oude gebouwen, vermoed je ergens diep in je dat die rijkdom te maken heeft met ons koloniale verleden. Maar het zijn slechts vermoedens.”
Tekst loopt door onder foto.
Stadswandeling 'Sporen koloniaal verleden Tilburg', met gids Herman Fitters. Foto Ben Nienhuis, Erfgoed Brabant.
“Nu wil ik er meer over weten”
In de trein terug naar huis glimlach ik bij de gedachte dat Carla vanmiddag weer een paar mensen heeft veranderd. Bij medewandelaar Marianne was alleen de titel van de wandeling al voldoende om een verandering in gang te zetten: “Toen ik de titel las, was ik verbaasd omdat ik dacht dat Tilburg geen koloniaal verleden had. Maar dat is natuurlijk niet waar. Dat ik dat dacht komt voort uit een lange periode waarin in Nederland heel weinig aandacht was voor de koloniale geschiedenis. Nu wil ik er meer over weten.”
Met net zoveel aandacht en geduld spreekt Carla met Kofi als met de groep witte vrouwen over de doorwerking van slavernij….. en met mij over zwarte Brabantse erfgoedvrijwilligers. Eerst komt de ontmoeting, dan de bewustwording en dan de verandering. Marianne gaat zich verder verdiepen in het koloniale verleden van Tilburg en ik ga op de koffie bij de Surinaamse erfgoedvereniging in Den Bosch. Het zijn misschien kleine stapjes van verandering, maar wel stapjes in de richting van een inclusief erfgoedveld.
Wilt u meer weten over de interessante activiteiten die Stichting Comité 30 juni – 1 juli Tilburg organiseert? Bezoek dan de website van de stichting.