Auteursrecht

Wanneer je een collectie digitaal ontsluit, heb je te maken met verschillende rechten en wetten, waaronder het auteursrecht. Op deze pagina vind je een beknopte samenvatting van het auteursrecht. Wil je meer weten, bekijk dan het overzicht met websites en documenten onderaan de pagina. 

Auteursrecht

Wanneer iemand iets origineels maakt - een tekening, een tekst, een vlog, een liedje, etc. - krijgt de maker automatisch het auteursrecht over dit werk. Dit betekent niet dat het recht altijd van de fysieke maker is of blijft:

• Een opdrachtgever of werkgever geeft de opdracht en kan hiermee de 'maker' zijn en dus de rechthebbende. 
• Na het overlijden van de maker gaat het recht over naar de erfgenamen.
• De maker verkoopt het auteursrecht.

Na 70 kalenderjaren na het overlijden van de maker, vervalt het auteursrecht. Is de maker niet de fysieke maker, maar bijvoorbeeld opdrachtgever, dan vervalt het auteursrecht 70 jaar na de openbaarmaking van het werk.

Portretrecht

Bij het auteursrecht dien je rekening te houden met portretrecht. Een persoon die herkenbaar op een openbaar gemaakte foto of film is afgebeeld, kan op dit recht aanspraak maken. Voorheen viel dit recht helemaal onder de auteurswet. Sinds de invoering van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) in 2018 valt portretrecht deels onder deze wet. Een afbeelding van een natuurlijk persoon is namelijk een persoonsgegeven, waar de afgebeelde zelf ook iets over te zeggen heeft, naast de maker van het werk. 

Bij publicatie moet je dus op basis van de auteurswet en de AVG de afweging maken of je wel of geen toestemming nodig hebt van de geportretteerde. Klik hier voor meer informatie over de AVG.

Auteursrecht en social media

Richtlijn Verweesde Werken

Veel erfgoedorganisaties hebben objecten in hun collectie waarvan de rechthebbende onbekend is. Jouw organisatie waarschijnlijk ook. Je wil deze werken toch zichtbaar maken. Bijvoorbeeld door ze te publiceren in een boek of door ze op een online beeldbank te plaatsen. Mogelijk is de richtlijn Verweesde Werken van toepassing op het object. Verweesde werken zijn auteursrechtelijk beschermde werken, waarvan na uitvoerig onderzoek de rechthebbende niet te achterhalen is. 

Maar let op! De richtlijn Verweesde Werken stelt strenge voorwaarden aan het soort werk en de erfgoedinstelling die de verweesde werken zichtbaar wil maken. Op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed vind je aan welke voorwaarden het object en jouw organisatie moeten voldoen, welke onderzoeksstappen je moet nemen, en waar je jouw onderzoeksresultaten moet melden. Zo zijn onder andere foto's en topografische kaarten uitgesloten van de regeling. En jouw erfgoedinstelling moet publiekstoegankelijk zijn. Klik hier voor meer informatie over de regeling Verweesde Werken op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Houd er rekening mee dat een onderzoek naar een eventueel verweesd werk erg veel tijd kost.

Afspraken en licenties met rechthebbenden

Als jij of jouw organisatie geen auteursrecht heeft op een bepaald werk, zijn er verschillende manieren om over het gebruik afspraken te maken en licenties af te sluiten. Met een licentie verleent de rechthebbende jou of jouw organisatie toestemming om zijn/haar werk op een afgesproken manier in een afgesproken oplage te gebruiken. De rechthebbende kan hiervoor een vergoeding vragen. 

Meld wat anderen met jouw object mogen doen

Heb jij of jouw organisatie het auteursrecht op een object? Het is niet verplicht, maar wel zo gebruiksvriendelijk om bij het object - bijvoorbeeld in een beeldbank - te vermelden wat andere mensen hiermee mogen doen. Hiervoor kun je eenvoudig gebruikmaken van een Creative Commons Licentie. Klik hier voor meer informatie over Creative Commons.

Kennissessie NDE

Netwerk Digitaal Erfgoed hield in november 2020 een kennissessie over het onderwerp auteursrecht voor kleine erfgoedinstellingen. De sessie werd verzorgd door Mieke Heurneman, medewerker van Lanschap Erfgoed Utrecht en Digitaal Erfgoed Coach.

Meer informatie over het auteursrecht

Hieronder vind je een overzicht van documenten en websites waarin en waarop je duidelijke en betrouwbare informatie vindt over het auteursrecht.

• Op Auteursrecht.nl vind je informatie over alle aspecten van het auteursrecht.
• Op de website van Digitaal Erfgoed Nederland vind je informatie over auteursrecht, portretrecht en verweesde werken. 
• Bij digitaliseringsprojecten waarbij een groot aantal rechthebbenden betrokken is – zoals kranten – kan een collectieve toestemmingsregeling worden opgesteld. De Servicedesk Digitalisering Erfgoed biedt hiervoor ondersteuning. Klik hier om de website van Servicedesk Digitalisering Erfgoed te bezoeken.