Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland

Een onderdeel van het ondertekende UNESCO-verdrag is dat het Nederlandse immateriële erfgoed wordt geïnventariseerd en online zichtbaar wordt gemaakt. Deze taak ligt bij het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN). Gemeenschappen, groepen en individuen moeten zelf het erfgoed bij het Kenniscentrum aanmelden. Klik hier voor de website van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed. 

Team Erfgoedzorg van KIEN

Team Erfgoedzorg van KIEN biedt ondersteuning aan in de vorm van hulp bij het maken van een erfgoedzorgplan en organiseert daarvoor de cursus 'Hoe bescherm ik mijn immaterieel erfgoed'. Met een erfgoedzorgplan wordt het immaterieel erfgoed in kaart gebracht (hoe is de traditie in de loop van de tijd veranderd? wie zijn er allemaal bij betrokken? etc.) en worden de knelpunten die worden ervaren in de overdracht van het erfgoed naar volgende generaties genoteerd. Een belangrijk deel van het plan bestaat uit concrete acties om de knelpunten op te lossen. Ook organiseert Team Erfgoedzorg elk jaar een landelijke en twee regionale Immaterieel Erfgoed-dagen, geeft het team voorlichting voor erfgoedinstellingen, gemeenten en provincies en is het een loket voor vragen over erfgoedzorg. Klik hier voor meer informatie over Team Erfgoedzorg.

Onderzoek borging immaterieel erfgoed

In de periode 2017-2020 deed KIEN onderzoek naar de belangrijkste uitdagingen rondom de borging van Immaterieel Erfgoed in een snel veranderende dynamische samenleving. De resultaten van het onderzoek heeft KIEN gebruikt bij de ontwikkeling van brochures en tools die als hulpmiddel kunnen dienen bij de borging van immaterieel erfgoed. Deze producten zijn in eerste instantie bedoeld voor erfgoedwerkers, maar ook van nut voor ambtenaren en andere betrokkenen. 

Het onderzoek richtte zich op de volgende vijf onderzoekslijnen: 

• Controversieel immaterieel erfgoed
• Immaterieel erfgoed & superdiversiteit
• Immaterieel erfgoed & jongerenculturen
• Immaterieel & materieel erfgoed
• Immaterieel erfgoed & toerisme

Bezoek de site van KIEN voor de onderzoeksresultaten, de brochures en de tools.

KIEN: Netwerk, Inventaris en Register

Op de website van KIEN is het Nederlands immaterieel erfgoed in drie kringen opgenomen: Netwerk Immaterieel Erfgoed, Inventaris Immaterieel Erfgoed en Register van Inspirerende Voorbeelden van Borging. 

• In het Netwerk Immaterieel Erfgoed worden cultuuruitingen getoond die erfgoedgemeenschappen, groepen of individuen zelf hebben aangemeld. Enkele Brabantse voorbeelden zijn ‘Brabantse orgelbouw en orgelspeelkunst’, ‘Vlasserij’ en ‘Oeteldonks Carnaval’.
• In de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland is immaterieel erfgoed opgenomen waarvoor de gemeenschap, groep of het individu een erfgoedzorgplan heeft geschreven. Dat plan is getoetst door een onafhankelijke Toetsingscommissie. Maar liefst negentien Brabantse cultuuruitingen van immaterieel erfgoed staan in de inventaris, waaronder 'Cultuur van het Brabantse worstenbroodje', 'Stoelenmatten in Zundert', 'Metworstrennen in Boxmeer' en 'Prijsdansen in Nieuw-Vossemeer'. UNESCO heeft ook een lijst met immaterieel erfgoed, maar hierop staan cultuuruitingen uit de hele wereld. Landen mogen voor de UNESCO-lijst immaterieel erfgoedgemeenschappen aandragen, met de voorwaarde dat deze reeds op de nationale inventarislijst staan. In 2017 is vanuit Nederland het molenaarsambacht op de Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid van UNESCO gezet.
• Het Register van Inspirerende Voorbeelden van Borging toont voorbeelden van borging van immaterieel erfgoed die kunnen inspireren en aan de hand van een stappenplan met andere gemeenschappen worden gedeeld.

Klik hier voor meer informatie over Netwerk Immaterieel Erfgoed, Inventaris Immaterieel Erfgoed en Register van Inspirerende Voorbeelden van Borging.

Fotografie: 

• Grote banner: Een gezin kijkt naar een drukmachine in het Steendrukmuseum in Valkenswaard. Bron KIEN.
• Kleine banner: Weefgetouw. Bron KIEN.
• Een stoet van de Noord-Brabantse schuttersgilden. Bron KIEN.
• Vijftal worstenbroodjes op een rood-wit geblokt servet. Fotograaf Ben Nienhuis. Bron Erfgoed Brabant.