Brabants erfgoed in cijfers

De provincie Brabant kent vele soorten erfgoed én kent vele organisaties die zich inzetten voor dit erfgoed. Hieronder vindt u een aantal cijfers en kengetallen achter dit erfgoed. Het betreft cijfers en kengetallen uit verschillende bronnen. Ook zijn het momentopnames, erfgoed en het erfgoedveld zijn immers voortdurend in beweging.

Erfgoed en geschiedenis

Vele erfgoedorganisaties houden zich bezig met het behouden, ontwikkelen en doorgeven van kennis over het erfgoed en de geschiedenis van Noord-Brabant.

In Brabant zijn er 150 heemkundekringen, waarvan er 123 zijn aangesloten bij Brabants Heem. Het totaal aantal leden van heemkundekringen die zijn aangesloten bij Brabants Heem is ruim 33.000. Klik hier om de website van Brabants Heem te bezoeken.

Museale collecties

De museale collecties in Brabant bevatten 1252 deelcollecties met bijna 1,5 miljoen voorwerpen. De Brabantse heemkundekringen hebben 416 deelcollecties met ruim 1 miljoen voorwerpen. Wanneer we de voorwerpen uit de musea en de heemkundecollecties bij elkaar optellen, komen we met 2,5 miljoen voorwerpen uit op één voorwerp per Brabander!

Aangezien een groot aantal objecten nog niet is geregistreerd, betreft het hier een schatting.

Musea

Brabant heeft ongeveer 150 musea; hiervan zijn er 56 opgenomen in het Nederlands Museumregister. Duizenden vrijwilligers zijn actief in de musea. De meeste musea hebben geen betaalde krachten.

Monumenten en archeologie

Brabant telt vele monumenten. Deze zijn in verschillende categorieën onder te brengen: gebouwde en archeologische Rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, beschermde stads- en dorpsgezichten, en archeologische complexen en terreinen.

Rijksmonumenten

Rijksmonumenten zijn gebouwen of andere objecten die wegens hun nationale cultuurhistorische waarde door de overheid zijn aangewezen als beschermd monument. Van de 61.775 Rijksmonumenten in Nederland bevinden zich er 5.816 in Brabant. In de gemeenten Breda, 's-Hertogenbosch en Land van Cuijk bevinden zich de meeste Rijksmonumenten van de provincie.
Bron: De Erfgoedmonitor 

Gemeentelijke monumenten

Als een gebouw of object geen nationale betekenis heeft, maar wel van plaatselijk of regionaal belang is, kan een gemeente besluiten om het aan te wijzen als gemeentelijk monument. Van de circa 55.800 gemeentelijke monumenten in Nederland, bevinden zich er circa 7790 in Brabant. 

Niet alle gemeenten in Nederland hebben hetzelfde monumentenbeleid. Het beleid van uw gemeente vindt u op Monumenten.nl.

Beschermde stads- en dorpsgezichten

In Nederland worden niet alleen afzonderlijke monumenten beschermd, maar ook groepen van monumenten. Dit kan door gebieden aan te wijzen als Beschermde stads- en dorpsgezichten. Nederland telt 472 Beschermde stads- en dorpsgezichten; 42 daarvan bevinden zich in Brabant.
Bron: De Erfgoedmonitor 

Oorlogsmonumenten

In de database van Nationaal Comité 4 en 5 mei zijn meer dan 4.000 oorlogsmonumenten opgenomen die herinneren aan de Tweede Wereldoorlog en oorlogssituaties en vredesoperaties nadien. In de database staan 527 oorlogsmonumenten die zich in Noord-Brabant bevinden. 
Bron: Nationaal Comité 4 en 5 mei

Molens

Van de 1.218 molens in Nederland, telt Brabant er 133.
Bron: De Nederlandse Molendatabase

Archeologische Rijksmonumenten

Archeologische Rijksmonumenten zijn bijvoorbeeld grafheuvels, urnenvelden, sporen van Romeinse wegen en resten van middeleeuwse vestingwerken. Van de 1.466 archeologische Rijksmonumenten in Nederland liggen er 105 in Brabant. 
Bron: De Erfgoedmonitor  

Archeologische complexen

Een archeologisch monument kan bestaan uit meerdere archeologische complexen. Voorbeelden hiervan zijn kerken, grafheuvels en Romeinse villa’s. Van de 4.102 archeologische complexen in Nederland bevinden zich er 242 in Brabant.
Bron: De Erfgoedmonitor

NB De stand van het aantal archeologische terreinen en complexen is eind 2015 bevroren. In de jaren nadien zijn er wel archeologische rijksmonumenten bijgekomen, maar is niet het aantal complexen en terreinen vastgelegd.

Archeologische terreinen

Archeologische monumenten liggen op terreinen van verschillende omvang. Ook zijn er archeologische terreinen waar resten en sporen uit verschillende perioden en van verschillende complexen bij elkaar liggen. Nederland telt 1784 archeologische terreinen, waarvan er 115 in Brabant liggen.
Bron: De Erfgoedmonitor

NB De stand van het aantal archeologische terreinen en complexen is eind 2015 bevroren. In de jaren nadien zijn er wel archeologische rijksmonumenten bijgekomen, maar is niet het aantal complexen en terreinen vastgelegd.

Immaterieel erfgoed

Minstens zo belangrijk als monumenten, archeologie en collecties, is het immateriele erfgoed. In 2012 heeft Nederland het Verdrag ter bescherming van Immaterieel Cultureel Erfgoed ondertekend. Het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland beheert de Inventaris van het beschermde Immaterieel erfgoed. In de Inventarisatie zijn 198 beschermde Nederlandse tradities opgenomen. Daarvan zijn er 31 Brabantse tradities. Klik hier om de website van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland te bezoeken.

Landschappelijk erfgoed

Natuurlijk erfgoed in Brabant wordt sinds 1932 beschermd door Brabants Landschap. Brabants Landschap bezit bijna 16.000 hectare aan natuur, verdeeld over 61 gebieden in 9 regio’s. Klik hier om de website van Brabants Landschap te bezoeken.

Dialecten

In 2006 is onderzoek gedaan naar het aantal inwoners van Noord-Brabant dat zegt (in meer of minder mate) dialect te spreken. Men kwam toen uit op circa 1,9 van de 2,4 miljoen Brabanders.

In ongeveer 150 lokale of regionale woordenboeken wordt de woordenschat van de Brabantse dialecten gedocumenteerd. Dit wordt gedaan door dialectliefhebbers, meestal verbonden aan een heemkundekring. Provincie-overstuigende organisaties voor het Brabants zijn Stichting Brabants en Brabanders en hun Taal. 

Meer weten over Brabantse erfgoedinstellingen? Kijk ook eens op Brabantserfgoed.nl.

Bannerfoto: Sint Janskathedraal, 's-Hertogenbosch. VisitBrabant