Storytelling: de kunst van het verhalen vertellen

Met de methode Storytelling wordt een verhaal verteld op een manier die gericht is op het teweegbrengen van beleving en betekenis. Een groot voordeel hiervan is dat wanneer een verhaal mensen raakt, zij het zich vaak beter kunnen herinneren en vaker zullen navertellen. Storytelling wordt dan ook steeds vaker ingezet bij het presenteren van erfgoed aan een breed, maar ook jong publiek.

Vijf stappen-model

Met Storytelling wordt niet gekozen voor een feitelijke en informatieve weergave van gebeurtenissen, maar voor beleving en betekenisgeving. Het verhaal vermaakt, de verbeelding wordt gestimuleerd, de luisteraar leert iets van het verhaal, het biedt hoop, etc.

Erfgoed Brabant gebruikt het Storytelling-model dat is ontwikkeld door Moniek Hover (lector Storytelling aan de Breda University of Applied Sciences). Dit model bestaat uit vijf stappen (zie ook de grafiek). De toepassing van dit model levert compacte, chronologisch vertelde verhalen op die mensen gemakkelijk kunnen onthouden en hierdoor vaker zullen doorvertellen.

 

1. Set-up
   Waar en wanneer speelt het verhaal zich af? De hoofdpersoon/-personen worden geïntroduceerd.  
2. Motorisch moment 
   Er is een gebeurtenis die het verhaal in beweging zet.
3. Keerpunten
   Het verhaal neemt een nieuwe wending of nieuwe wendingen. Vaak is er sprake van een point of no return.
4. Climax
   Het absolute hoogte- of dieptepunt van het verhaal. Een probleem wordt ‘opgelost’ of een vraag wordt ‘beantwoord’.
5. Resolutie: de afloop
   Het verhaal levert een inzicht op. De luisteraar houdt een bepaald gevoel over aan het verhaal.

De inhoud kan worden voorafgegaan door een proloog en gevolgd door een epiloog.

Door wie in te zetten?

Iedereen die het erfgoed van zijn of haar organisatie voor een breed publiek wil opschrijven of aan een breed publiek wil presenteren, kan Storytelling toepassen. De voor de hand liggende organisaties zijn streekmusea, heemkundekringen en archieven. Maar het kan ook worden ingezet door bijvoorbeeld een klooster, stadsgidsen of een familiebedrijf. Een voorbeeld van een streekmuseum dat Storytelling toepast is het Tongerlohuys. Het uitgangspunt van het museum is het verhaal van Roosendaal dat aan de hand van vier historische personages, de norbertijn, de conducteur, de burgemeester en het Ligameisje, wordt gepresenteerd. Klik hier om naar de site van het Tongerlohuys te gaan.

Erfgoed Brabant en Storytelling

In 2019 is Erfgoed Brabant gestart met een pilot-cursus over Storytelling. Verschillende erfgoedorganisaties in Brabant zijn via deze pilot in contact gekomen met Storytelling. In vervolg op de pilot gaan de Noord Oost Brabantse Bibliotheken (NOBB), het stadsarchief Oss en Erfgoed Brabant verder aan de slag met Storytelling.

In de kernen van de NOBB zijn heel wat historische verhalen op te halen. Verhalen die onder meer bijdragen aan historisch en wederzijds begrip. Het gaat over het immaterieel erfgoed van de regio. Nu zwerven deze verhalen nog overal en nergens rond en dat is jammer. De NOBB wil met de collega’s van het Stadsarchief Oss de verhalen verzamelen en een blijvende plek bieden. Lokale vrijwilligers worden opgeleid tot Storytellers en zij halen vervolgens verhalen op uit de lokale gemeenschap die aansluiten bij het thema Aan het werk. Dit was ook het thema van de Maand van de Geschiedenis 2021.

Met dit project worden inwoners van Noord Oost Brabant uitgenodigd om hun eigen verhalen te vertellen en wordt de collectie met verhalen om naar te luisteren (podcast) en verhalen om te lezen (Storytelling) uitgebreid. 

Lees het interview met Sonja van den Heuvel (NOBB)

Rolf Vonk sprak Sonja van den Heuvel (projectleider storytelling NOBB-locatie Meierijstad) over haar werkzaamheden en ervaringen met storytelling. Klik hier om het artikel 'Storytelling past goed bij de taak van de bibliotheek' te lezen.

Voorbeeldproject: Crossroads

Met het project 'Crossroads 1940|1945' heeft Erfgoed Brabant ruime ervaring met Storytelling opgedaan. 'Crossroads 1940|1945' heeft een activiteitenprogramma ontwikkeld dat vanaf 2018 onder de naam 'Brabant Remembers. 75 personal life changing stories' wordt aangeboden. Dit programma is gebaseerd op 75 verhalen uit de Tweede Wereldoorlog die zich afspelen in Noord-Brabant. Het gaat om persoonlijke verhalen waarin een levens veranderende gebeurtenis, keerpunt of dilemma centraal staat. Zoals de bijzondere verhalen van danseres Roosje Glaser en generaal Maczek. Bezoek hier de website van Brabant Remembers.

Het ophalen en selecteren van de verhalen werd begeleid door medewerkers van Erfgoed Brabant. De geselecteerde verhalen zijn vervolgend herschreven volgens het vijf-stappen model van Hover. De 75 Crossroads-verhalen zijn opgenomen in de publicatie "Brabant, brug naar vrijheid. 75 persoonlijke levensveranderende oorlogsverhalen" (Oisterwijk 2019) en zijn te lezen op Brabantserfgoed.nl. Klik hier om naar de 75 Crossroads-verhalen op Brabantserfgoed.nl te gaan.

In onderstaande video legt onderzoeker Moniek Hover uit hoe Storytelling bij Crossroads 1940|1945 is toegepast. De video is onderdeel van de serie Goud van Brabant: passie voor erfgoed. In deze serie van Eendrachtfilms worden Brabanders geportretteerd die vertellen waarom zij zich bezighouden met erfgoed. Bekijk alle filmpjes uit de serie op de website Brabantserfgoed.nl.

Wilt u meer weten?

Erfgoed Brabant heeft veel expertise aangaande Storytelling in huis. Wilt u meer weten over Storytelling? Heeft u vragen? Of wilt u advies? Neem dan vooral contact op met één van onderstaande medewerkers. Zij helpen u graag. 

Fotografie

• Roosje met dansschool in Drunense Duinen (1942). Uit archief Roosje Glaser.
• Kamp Vught. Brabant Remembers. 
• Cursus Storytelling in Veghel. Erfgoed Brabant.