Het zijn de mensen die het erfgoed maken. Daarom richt Erfgoed Brabant zich op de mensen en hun verhalen rondom dat erfgoed. De erfgoedsector in Nederland bestaat voor het grootste deel uit vrijwilligers. Hun inzet is onmisbaar voor al die kleine en middelgrote erfgoedgemeenschappen die onze provincie rijk is.
Onze collega's van Erfgoedhuis Zuid-Holland hebben samen met onderzoeksbureau PON-Telos en Pyrrhula Research Consultants een groot onderzoek (2022) opgezet naar vrijwilligers in het erfgoedveld. Ze hebben zich daarbij beperkt tot hun eigen provincie, maar er zijn veel overeenkomsten met de Brabantse situatie. Vandaar dat het onderzoek ook voor onze provincie interessant is. Hieronder delen we wat opvallende uitkomsten. Je kunt op de website van Erfgoedhuis Zuid-Holland het hele onderzoek lezen.
We zijn aan het kijken of we een dergelijk onderzoek ook voor Brabant kunnen gaan uitvoeren.
Onderzoeksvragen
Het onderzoek wilde een beeld krijgen van de stand van zaken in het Zuid-Hollandse erfgoedveld.
- Hoeveel vrijwilligers werken er in erfgoedinstellingen?
- Hoe ziet deze groep er uit? (leeftijd, geslacht, opleidingsniveau)
- Bij wat voor soort organisatie zijn de vrijwilligers actief?
- Waarom werkt een instelling met vrijwilligers?
- Waarom wordt en blijft iemand vrijwilliger?
Samenstelling van het erfgoedveld
De meeste vrijwilligers in het erfgoedveld zijn man, van Nederlandse afkomst en 65 jaar of ouder. Ze zijn actief bij een erfgoedinstelling in hun directe omgeving. In de meeste gevallen hun eigen woonplaats.
Een vrijwilliger besteedt gemiddeld 3 uur per week aan zijn vrijwilligerswerk. Maar dit is slechts een gemiddelde, het aantal uren loopt sterk uiteen.
Gevraagd naar de man-vrouw verhouding binnen de instelling zijn er vooral in de sectoren roerend, industrieel, natuurlijk erfgoed en oral history veel organisaties waar vrouwen in de meerderheid zijn. Organisaties waar mannen in de meerderheid zijn bevinden zich vooral in de sectoren religieus erfgoed en stedelijk landschap/monumenten.
Motivatie en taken
In bijna driekwart van de ondervraagde instellingen voeren vrijwilligers taken uit als educatie, registratie, publieksontvangst en rondleidingen. Bij de helft van de respondenten houden vrijwilligers zich ook bezig met bestuurstaken en digitalisering. Al deze taken zijn structueel te noemen en laten het belang van de aanwezigheid van vrijwilligers zien.
Het doorgeven van het erfgoed aan volgende generaties en het vertellen van het historische verhaal bij het erfgoed vinden de vrijwilligers belangrijker dan het sociale aspect van het vrijwilliger zijn of het creëren van maatschappelijke betrokkenheid.
De vrijwilligers zijn trouw aan hun instelling. Negen van de tien erfgoedorganisaties geeft aan dat hun vrijwilligers over het algemeen langer dan vijf jaar betrokken zijn bij de organisatie.
Meer lezen
Op de website van Erfgoedhuis Zuid-Holland vind je het volledige rapport en meer informatie over wat het erfgoedhuis met deze uitkomsten gaat doen.
Een vrijwilliger op het Ons Brabant Festival. Foto Eyecatcher Productions.