Erfgoedwijsheid

Wat is erfgoedwijsheid?

Erfgoedwijsheid is een redelijk nieuw begrip. Het is afgeleid van het begrip mediawijsheid.
Net als bij mediawijsheid gaat erfgoedwijsheid om een aantal competenties die je nodig hebt om actief, kritisch en bewust met je omgeving bezig te zijn. Erfgoedwijsheid gaat niet over het (historische) verhaal van het erfgoed, maar over erfgoed als verschijnsel en hoe wij daar in het hier en nu mee omgaan. 

Iets wordt namelijk erfgoed als er door mensen betekenis aan wordt gegeven. Dat proces kun je bestuderen, met elkaar bespreken en toepassen in je omgang met erfgoed. Dat valt allemaal onder erfgoedwijs werken. Erfgoed wordt 'gemaakt' door aan een ding, een plek of een ritueel betekenis en waarde toe te kennen. Daarom is iedereen erfgoedmaker.

De plek van erfgoedwijsheid in het onderwijs

Erfgoed in het onderwijs gaat vaak over plekken en spullen die je leren hoe het leven vroeger was. Daarbij wordt een erfgoedvoorwerp of een erfgoedlocatie gebruikt als leermiddel. Erfgoedwijsheid is anders. Het gaat over hoe wij nu met erfgoed omgaan: erfgoed als proces. Je bent dan met leerlingen meer beschouwend en reflecterend bezig dan praktisch.

Voor leerlingen is het goed om te weten dat erfgoed erfgoed is omdat we (ik, jij, wij) het zo noemen. Het is geen erfgoed vanwege een bijzondere inherente eigenschap van die plek of het voorwerp. We (ik, jij, wij) kennen er een waarde aan toe die het van zichzelf niet heeft. We drukken er een erfgoedstempel op. Iedereen is erfgoedmaker.

Erfgoedwijsheid is menskunde

Erfgoedwijsheid kijkt in de eerste plaats naar mensen en wat zij doen en denken in plaats van naar de geschiedenis van plekken, voorwerpen en tradities. Daarom past erfgoedwijsheid niet alleen bij geschiedenis maar juist ook bij cultuureducatie, maatschappijleer en burgerschap.

Activiteiten met erfgoed als bron zijn nog steeds waardevol. Maar voor een compleet beeld en vanwege de belangrijke vaardigheden waar aan gewerkt wordt is erfgoedwijsheid een belangrijke aanvulling op erfgoededucatie in het primair en voortgezet onderwijs. 

3x Erfgoedwijsheid met leerlingen

• Onderzoek met leerlingen wie bepaalt of iets erfgoed is. Denk aan Rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en de Inventaris Immaterieel Erfgoed. 
• Leerlingen zijn zelf erfgoedmakers. Inventariseer in de klas wat voor de leerlingen belangrijk is en waarom. Dat kan iets bekends zijn zoals het vieren van Pasen maar ook iets heel persoonlijks zoals een souvenir van een vakantie.
• Laat leerlingen mensen interviewen over hun passie voor erfgoed. Wat motiveert hen, waar komt hun interesse vandaan? Bijvoorbeeld de molenaar. Waarom is hij/zij molenaar geworden? Wat vind hij/zij belangrijk aan de molen?